Müfide Ferit Tek’in Hayatı

“Ne bahtiyar tesadüf! Türkiye’deki Türklerin milli hakkını bir tez müddea şeklinde ileri süren milliyetperver roman, bundan senelerce evvel Halide Hanım tarafından yazılmıştı; Türkiye dışındaki Türklerin de bizim kardeşlerimiz olduğunu gösteren ,ruhumuzun şefkat ve faaliyet ufuklarını genişleten ikinci Türkçü roman da yine bir Türk kadını tarafından neşrediliyor…”

FUAD KÖPRÜLÜ

Türk kadın romancımız Müfide Ferit Tek, 29 Nisan 1892 yılında Kastamonu’da dünyaya gelmiştir. Babası hürriyet yanlısı bir subay olan Şevket Bey, annesi Plevne şehitlerinden Zaimzade İsmail Efendi’nin kızı Feride Hanım’dır. Babasının görevi nedeniyle ilk öğrenimine Trablusgarp’ta başlayan Müfide Hanım, Trablusgarp’ta henüz Türk mektebi olmadığı için dönemin İtalyan okulu olan St.Joseph Rahibe Okulu’nda eğitimine başlamıştır. Bu okulda İtalyanca ve Fransızca öğrenen Müfide Hanım aynı zamanda da özel dersler alarak Arapça ve Farsça dillerine hakim olmuştur. Babasının yakın arkadaşı olan Jön Türklerden Ahmet Rıza Bey tarafından 1903 yılında gizlice Paris’e gönderilerek tıp eğitimi almak amacıyla Versailles Okulu’na kaydı yaptırılmıştır. Fakat babası Şevket Bey’in 1905 yılında vefatı üzerine orada üç yıl boyunca sürdürdüğü eğitimini sonlandırarak Trablusgarp’a dönmüştür. Paris’te tanıştığı Ahmet Ferit Tek ile 1907 yılında İskenderiye’de evlenmiş ve 1912 yılında kızları Emel Esin dünyaya gelmiştir.

Müfide Ferit, 1902 yılından itibaren anılarını yazmaya başlamış bu anıların bir kısmını 1913-1923 yılları arasında çeşitli dergilerde deneme ve hikaye olarak yayımlamıştır. Bir kısmı ise bugün Vakıf Arşivi’nde el yazısı olarak bulunmaktadır.

Yazın hayatına “Süyümbike” takma adıyla başlayan Müfide Ferit Tek, 1918 yılında Türk Yurdu ve Şehbal dergilerinde yazılarını çıkarmaya başlamıştır.

Müfide Ferit 1918 yılında kardeşi Selma’nın eşi Yusuf Akçura’nın teşvikiyle yaşadığı döneme ilişkin anılarına dayanan “Aydemir”, 2. meşrutiyet yıllarında Türkistan’daki Türkleri uyandırmak isteyen, onlarda Türklük düşüncesi ve sevgisiyle Türk birliği yolunda hizmet etmeyi kendine amaç edinen Türkçü bir gencin hayatı anlatır. Bu roman Halide Edip’in 1912’de yayımlanan Yeni Turan adlı romanından sonra ikinci “Turancı” roman olarak ün kazanmıştır. Hatta Aydemir romanı bir kuşağı etkilemiş ve yıllar sonra Şevket Süreyya Aydemir soyadını bu romandan etkilenerek almıştır.

Ankara Hükumetinin Ahmet Ferit Tek’i 1919-1922 yılları arasında Paris’te büyük elçi olarak görevlendirilmesi üzerine Müfide Hanım burada milli mücadele, Türk tezi, Türk kadını hakkında gerek uzun konuşmalar gerek söyleşiler yapmıştır. Babasının ölümünden dolayı eğitimi yarıda kalan Müfide Hanım Sorbonne Şark Edebiyatı derslerine yazılmış, yükseköğrenimine ise 1928 yılında Paris Serbest Diplomatik Siyasal Bilimler Okulu’nda tamamlamıştır.

Ahmet Ferit Tek ise 1923 yılında zaferle birlikte tekrar Ankara’ya dönmüş ve İçişleri Bakanı olarak göreve başlamıştır. Bu görev sırasında Müfide Hanım 1924 yılında “Pervaneler” kitabını yayımlamıştır. Bu roman ise yabancı okulların kültür emperyalizmine nasıl aracılık ettiğini ve bu okulların yeni nesli nasıl kendi kültürüne yabancılaştırdığını anlatır.

1933 yılında yayımlanan kitabı “Affolunmayan Günah” adlı eserinde ise bir kadının aşk hikayesini anlatmıştır. Sonuç olarak milli unsurları ve ideolojik arka planı olan, dili iyi kullanan, yarattığı karakterlerle yaşamdan örnekler sunan bir kadın yazardır.

Eşi Ahmet Ferit Tek’in Dışişleri Bakanlığı’ndaki görevi nedeniyle uzun yıllar boyunca Londra, Varşova ve Tokyo’da yaşayan Müfide Hanım 1943 yılında Türkiye’ye dönmüştür.1948 yılında Soroptimist(en iyiyi amaçlayan kadınlar) Kulübü’nün kurucusu olmuştur.

1950 yılından sonra basın, yayın ve edebiyat dünyasından uzak duran Müfide Ferit Tek 24 Mart 1971 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir. Kabri, Erenköy Sahrayı Cedid Mezarlığı’ndadır. Edebi kimliği ile örnek bir Türk kadını olan Müfide Ferit Tek’i rahmet ve saygı ile anıyoruz.

Please follow and like us: