18.ASIR İLMİ KİŞİLİĞİ İSMAİL GELENBEVÎ

İSMAİL GELENBEVİ

(1760-1791)

Son zamanların en büyük Türk matematikçilerinden biri olan İsmail Gelenbevi 1730’da Gelenbe(Manisa)’de doğdu.Öğrenimini Manisa ve İstanbul’da yaptı.Çağında ayaklı kütüphane denilen Mehmed Emin Efendi’den dersler aldı.Müderris oldu.Mühendishane-i Hümayun(Teknik Üniversite)de hocalık yaptı.3.Selim zamanında padişahın sevgisini kazandı.Bundan dolayı ölümünden bir yıl kadar önce Fener kadılığına tayin edildi.Bu vazifeyi bir sene kadar yürüttükten sonra vefat ettin.(1791)

İlmi Şahsiyeti:

İsmail Gelenbevi Türkçe ve Arapça olmak üzere 35 eser vermiştir ve kendsini dünya çapında kanıtlamıştır..Eserler Cebir,geometri,fizik,geometri,felsefe,din uslü,münazara adabı gibi konulardan oluşmaktadır.Ayrca Osmanlı Devleti aynı dönem reform alanında çalışanlardan François Baron de Tott ile de dirsek temasında bulunmuş ve kendisini mühendislik sahasında etkilemiştir.

Logaritma

Matematik denilince uzmanından öylesine bakana kadar herkesin mutabık olacağı meselelerden biri Logaritma’nın kapladığı alan ve önemdir Matematik içinde.Avrupa’da bu noktada John Napler ilk defa Logaritma hesabından ve kelimesinden bahsettiği görülür(Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio).Osmanlıların logaritma ile tanışması ise bundan 68 yıl sonra(1772) yılında o dönem Paris’te görevini sürdüren 28 Mehmed Çelebi vasıtası ile Dominigue Cassini’nin astronomo tablolarını İstanbula getirmesi ile olmuştur.Gelişlerinin üzerinden 8 yıl geçmiş olmasına rağmen Osmanlı Ulemaları tarafından bu yeni matematik sahasını anlaşılamamış ve önemi kavranamamıştır.1780 yılında eline kağıdı ve mürekkebi alan İsmail Gelenbevi logaritma ile ilgili bir risaleye ter dökmüş ve bu eserinde logaritmanın bulunuşu ile kullanışını Osmanlılara anlatan ilk ilim adamı olmuştur.Hatta ve hatta kendisinin böyle bir bahsi olmamasına rağmen döneminde ‘’Logaritmanın Mucidi’’ olarak da anılmıştır.

Yararlanılan Kaynaklar:

*Şaban Doğen-İlim Öncüleri Ansiklopedisi

*Wikipedia-^ Bingöl, Abdulkudûs (1988). Gelenbevi İsmail. Türk Büyükleri Dizisi: 81. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. s. 1. ISBN 975-17-0187-2.

Please follow and like us: