Bilim Camiasında Bir Türk

Son yıllarda özellikle de son yüzyılda insanlardaki Türkler ve doğu halkları bilimden anlamaz algısına adeta bir tepki olmuştur bazı isimler. İsminin tesiri döneminde yurtta ve cihanda oldukça yankı bulmuş bu kişilerden biri de 96 yıllık Cumhuriyet bilim kültürümüze katkısı olan Trabzonlu Behram Kurşunoğlu’dur.

Behram Kurşunoğlu 14 Mart 1922 yılında Türkiye’nin Gürcistan sınırındaki Trabzon’un Çaykara ilçesinde doğdu. Kurşunoğlu’nun ilk yılları kurtuluş savaşının sonlarına Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş yıllarına denk gelmiştir. Kurşunoğlu çocukluk döneminde Atatürk’ün ve savaş arkadaşlarının yoğun çabalarıyla kurulan yeni Türkiye’ye tanıklık etti. Şüphesiz ki, Osmanlı devletinin çöküşüyle birlikte küllerinden doğmaya çalışan Türkiye Cumhuriyeti’nin kalkınması ve medeni devletler düzeyine çıkması için devletin görevlerinin yanı sıra her Türk vatandaşı üzerine de önemli sorumluluklar ve görevler bulunmaktadır. İşte Kurşunoğlu’nun fikirlerinin yeşermeye başladığı gençlik yılları böyle bir zamana rastlamıştır. Genç yaşına rağmen üstündeki bu sorumluluğun farkında olan Kurşunoğlu, eğitimini ve ilgisini fiziğe yönlendirmiştir. Bunun sebebini Türkiye’nin o dönemdeki bilim adamı gereksinimine ve Einstein’a olan hayranlığına bağlamıştır.*[Arnold Perlmutter ve Meshkov Sydney, “The Work of Behram N. Kursunoglu,” PhysicsToday Dergisi (Aralık 2004):80.]

1940’lı yılların başlarında üniversite eğitimini İstanbul Üniversitesi’nde devam ettirmiştir. İlk akademik çalışmalarına da burada başlamıştır. Öyle ki, bu yıllarda kendisinin de belirttiğine göre Einstein ve Schrödinger gibi yirminci yüzyılın en büyük fizikçileriyle “Birleştirilmiş Alan Teorisi” ve “Genelleştirilmiş İzafiyet Teorisi” hakkında görüşlerini ve teorilerini açıkladığı mektuplar yazdı.*[Devrim Çubukçu, “Ünlülerin Katında Fizik Behram Kurşunoğlu,”. Bilim ve Teknik Dergisi 425 (Nisan 2003): 47-48]
Dünya fizik tarihine geçen bu iki önemli teoriye karşılık mektup alması ve teorilerinin değer görmesi üzerine ne kadar mutlu olduğunu da ifade etmiştir. Yaptığı bu ilk akademik çalışmalarının hayran olduğu bilim adamı Einstein ve Schrödinger tarafından ilgi görmesi sonraki çalışmalarına şevkle devam etmesini sağladı.
Elbette Türkiye’nin yavaş yavaş yeniden kalkınmaya başladığı 1940’lı yıllarda, Kurşunoğlu bu uğurda yalnız kalmadı. Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli şahsiyetlerden Nejat Veziroğlu, Erdal İnönü gibi isimler de ona eşlik etmiştirler. Özellikle sonraki yıllarda Uluslararası Hidrojen Konseyi başkanı olacak olan Nejat Veziroğlu ile aralarındaki dostluk ve dayanışma Amerika yıllarında da devam etmiştir. Kurşunoğlu’nun katkılarıyla Veziroğlu da Miami Üniversitesine asosye profesör olarak çalışmaya başlamıştır. Nejat Veziroğlu’nun eşi Ayfer Kale’nin aktardığı bilgilere göre aralarındaki dostluk Kurşunoğlu’nun hayatı boyunca sürmüştür.*[Ayfer Kale, “Genelleştirilmiş İzafiyet Teorisini Ortaya Otan Adam,” Bilim ve Ütopya Dergisi (Kasım 2005):34-35]

YURT DIŞI

Kurşunoğlu yüksek lisans eğitimini Astronomi bilim dalı üzerine İngiltere’de Edinburgh Üniversitesinde devlet bursuyla okuma şansı bulmuştur. Ancak Londra’ya ulaştığı dönem 1945 yılının ağustos ayına yani II.Dünya Savaşı’nın en dehşetli zamanlarına denk geldi. Öyle ki Japonya’daki Hiroşima’ya atom bombası atılmasına İngiltere’de tanıklık etmiştir. Dünya’yı ve Türkiye’yi derinden etkileyen bu olay, Kurşunoğlu’nun gelecek planlarını tekrardan şekillendirmesine neden oldu. Bir atom çekirdeğinden böylesine güçlü bir enerjinin çıkabilmesi, Kurşunoğlu’nu nükleer enerji ve etkilerine yönelik çalışmalara itmiştir. Behram Kurşunoğlu, Manhattan ve Los Alamos projelerine katkıda bulunan bilim insanlarını yakından takip etmiştir.1952 yılında Cornell Üniversitesinde doktora eğitimi için gittiğinde araştırma konularını nükleer yapı üzerine kaydırmıştır. Fakat aynı zamanda Einstein’ın Birleştirilmiş Alan teorisi üzerine bir makale de yayınlamıştır. Einstein ile Princeton’daki görüşmelerinin ardından,Einstein’ın da tasdikleriyle Birleştirilmiş Alan Teorisi üzerine çalışmalarını yönlendirmiştir.

Yazımın devamı için: https://misakizafer.com/2019/07/21/bilim-camiasinda-bir-turk-2/

Please follow and like us: