TOPLUM  MÜHENDİSLİĞİ VE TÜRKİYE’DE YANSIMASI

Toplum Mühendisliği kavramına, anlamına baktığımızda,hükümetler veya özel gruplar tarafından toplumun geniş bir kesiminin tavır ve sosyal davranışları üzerinde etkide bulunacak çabalara atıfla siyaset biliminde kullanılan bir kavramdır.

Toplum mühendisliği durumu şöyle ki, toplumun yapısında, sosyal dokusunda ,tarihten gelen yapısında değişiklik yapmak ,tepkilerini nefretlerini isteklerini, sevgilerini, tutkularını ve kitlesel şekilde ifade ettiklerini duygularını yönlendirebilmek kontrol altında tutabilmek, yönlendirmek gibi yetileri içeren iştir.

Toplum mühendisliği ya da sosyal mühendislik sosyal bilimlerin bir alt dalı olan politika bilimi içinde bir disiplindir.

Tarihte Toplum Mühendisliği;Tarihte özellikle 19.yüzyılda kitlenin doğuşu ve gelişmesi, kitle iletişiminin yaygınlaşması ile birlikte kitle hareketlerinin ve dolayısıyla da kitleyi yönlendirici politik ve ideolojik söylemlerin geliştiğini görmekteyiz.

Soğuk savaş döneminde ABD ve SSCB’nin başını çektiği iki kutuplu dünyada toplum mühendisliği çeşitli şekillerde söz konusu olmuş ancak her iki kutup da birbirlerini toplumlarını yanlış yönlendirmekle suçlamışlardır.

Sovyetler Birliğinde, Çarlık Rusya’sının toplumsal yapısı yerine yeni Sovyet kültürünü getirmek ve ideal Sovyet vatandaşı adına kampanyalar düzenlenmiş ve bunun için örnek olarak verirsek gazeteler, kitaplar, filmler vs. kullanılmıştır.

Benzeri uygulamalar Çin’de Kültür Devrimi adlı programda ve Kamboçya’da da uygulanmıştır.

Aynı dönemde ABD’de de kitle “özgür dünya” idealiyle ve demokrasi adına hükümetlerinin savaştığına inandırılmış ve aydın çevrelerde komünist avı başlatılmış, faaliyetleri engellenmiştir.

Nazi yönetimi altındaki Almanya’da da Joseph Göbbels yönetimi altında kamuoyu oluşturan değişik yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemler daha sonraki yıllardaki propaganda yöntemleri için de model oluşturmuştur.

En ünlü temsilcilerinden birinin Theodor Adorno olduğu Frankfurt Okulu gibi sosyoloji kuramcıları kitle kültürü gibi bir yeni fenomenin ve bu fenomen çerçevesinde de Nazizm gibi örnekleriyle yeni yönlendirici bir gücün doğuşunu gözlemlemiş ve üzerinde yorumlarda bulunmuşlardır.

Toplum Mühendisliği hükümet medya veya sivil örgütler tarafından hedef toplumda belirli davranışları ya da tutumları oluşturmaya yönelik etki sağlamak için çeşitli sosyal projeler üzerinde çalışır. Amaç yeni bir sosyal düzenlemek ya da gerçekleştirmektir.

Etimolojik olarak ‘’sosyal mühendislik’’ kavramı ilk defa Hollandalı Sanayici J.C. Van Marken tarafından 1894 yılında yazdığı makalede kullanıldı. Bugüne yakın anlamı ile sosyal mühendislik kavramı 1899 da ABD de bir dergide yer aldı.

Sosyoloji ve kültürel mühendislik topluma pozitif bir müdahale biçimi olarak özellikle 19.yüzyılın başında çıkmıştır.

Güvenlik alanında incelediğimizde sosyal mühendislik daha çok bilgi güvenliği kapsamında sosyal mühendislik insanların sosyal karakterini değiştirmeyi onlara tuzak kurmayı ya da manipüle etmeyi hedefliyor.

Pazarlama ile  çocuklar ,gençler ,fakirler ya da kadınlar gibi daha savunmasız gruplara yönelik propaganda ve organizasyonlar alternatif veya rakip düşünceyi düşmanlaştıran zihinsel örgü ve bu bilincin şartlandırma yöntemleri ile yayılması konusu olabilir.

Toplum mühendisliği kavramı ve buna içkin kılınan, toplumu otoriter-düzenleyici değerler etrafında düzenleme,tasarlama politikası en sistemleşmiş haliyle Fransız devrimi ve onunla paralel kurumsallaşan ulus devlet projesine dayandırılmaktadır.

Kökeni Hobbes’ten başlayarak ortaçağın sonlarına uzanan ve daha sonra kapitalizmle buluşan Diderotçu mekanikçiliğin tıpkı doğayı olduğu gibi toplumu da bir mühendislik çalışmasının alanı olarak gören anlayışı, toplumsal doğayı tahrip ederek ulus-devlet belirlenimcilik (determinizm) kutsallaştırıp günümüze kadar ki hemen hemen tüm ulus-devlet sistemlerinin ekonomi, eğitim ve kültür politikalarına damgasını vurmuştur.İnsanı ve toplumu biçimlendirme, ehlileştirme konusunda muazzam araçlara sahiptir.

Bu yeni otoritenin kendisini dayandırdığı akıl mühendislik aklıydı ve pozitivist bilimcilik gibi bir arka plana dayanıyordu. Elde, doğa bilimlerinden edinilmiş yığınca “mutlak” bilgi vardı, bu bilgi neden toplumu düzenleme sürecinde kullanılmadı. Daha sonra gelişen Diderotçu mekanikçilikte bu anlayışın zirvesi oldu ve toplum mühendisliği pratiği günümüze kadar süren bir anlayışa dönüşmüştür.

Günümüz toplumlarının siyasal yapılarının anlaşılmasında “iletişim düzeni” ve “medya” ile “demokrasi” arasındaki ilişki önemli bir göstergedir. 1980’lerden itibaren sosyal bilim çalışmalarında temel analiz şablonu olarak yaygın biçimde kullanılmaya başlanılan küreselleşme olgusu, değişimlerin tetikleyicisi olarak yeni bir dünya düzeni oluşmasına neden olmuştur.

“Gen mühendisliği” esas olayına baktığımızda ise; doğal bir sistemin bilgi temelini oluşturan DNA yapısını öğrenen insan, geliştirdiği yöntemler aracılığıyla bu bilgilerle oynayarak-bunlar üzerinde küçük değişiklikler yaparak- onun davranışları üzerinde etkili olmaya çalışır. Örneğin, patlıcanın çekirdeklerini üreten bilgileri onun DNA larından çıkararak çekirdeksiz bir patlıcan türünün ortaya çıkmasını sağlar vb. şimdi yavaş yavaş, geliyoruz işin can alıcı noktasına. Soru şu:, Nasıl ki bir patlıcanı, onun DNA‟ larıyla-yani bilgi temeliyle-oynayarak “değiştirebiliyorsak”, aynı şekilde bir toplumu da onun “bilgi temelleriyle” oynayarak değiştirmek mümkün müdür; yani, yapay sistemler için söz konusu olan “sistem mühendisliği” gibi bir “toplum mühendisliği” de söz konusu olabilir mi? EVET, “TOPLUM MÜHENDİSLİĞİ” NEDİR, VAR MIDIR BÖYLE BİRŞEY?

 

 

Ancak, biz önce gene bir sistem olarak topluma dönelim ve “toplumun bilgi temeli” deyince bundan ne anladığımızı açıklamaya çalışalım ki konumuz bağlansın. Evet, toplumsal bir sistem (bir A-B sistemi) söz konusu olduğu zaman, bir informasyon işleme sistemi olarak bu toplumun benliğini-kimliğini-ürettiği bilgi temeli-yani onun toplumsal düzeydeki DNA‟lara’’ kültür’’ denilmektedir..

 

Kültür, ya da, daha başka bir deyişle, “yaşam bilgileri” demiyor muyuz biz bunlara!. Toplumsal bir sistemin elementlerini oluşturan insanların ne yiyip içeceklerinden, kılık kıyafetlerine, dinledikleri müzikten, insan ilişkilerindeki davranışlarına kadar, hayatı nasıl yaşayacaklarına dair bütün bilgilerin hepsine birden biz yaşam bilgileri anlamında kültür diyoruz.

Doğal bir sistemin bilgi temelini oluşturan DNA yapısını öğrenen insan, geliştirdiği yöntemler aracılığıyla bu bilgilerle oynayarak-bunlar üzerinde küçük değişiklikler yaparak- onun davranışları üzerinde etkili olmaya çalışır. Örneğin, patlıcanın çekirdeklerini üreten bilgileri onun DNA larından çıkararak çekirdeksiz bir patlıcan türünün ortaya çıkmasını sağlar vb.

Nasıl ki bir patlıcanı, onun DNA‟ larıyla-yani bilgi temeliyle-oynayarak “değiştirebiliyorsak”, aynı şekilde bir toplumu da onun “bilgi temelleriyle” oynayarak değiştirmek mümkün müdür; yani, yapay sistemler için söz konusu olan “sistem mühendisliği” gibi bir “toplum mühendisliği” de söz konusudur.

Toplumlar; farklı kültürlerde yeme-içme biçimleri, giyim tarzları, alışkanlıkları, folklorları, tepki ve davranış biçimleri ile giderek birbirlerine benzemektedirler. Yaygın ve etkin bir kullanıcı potansiyeli ile yeni medya; haber kanalı, müzik yayını yapan kanalları, Hollywood filmleri ile gündem içerikleri, karakter, imaj, beğeni ve tarz oluşturarak tek tipleşme ve homojenleşme sağlamaktadırlar.

Evet, tüp bebek yöntemiyle (bir civciv gibi) insan da dünyaya getirip onu da yetiştirebilirsiniz; ama aynı toplum mühendisliği faaliyetini hiçbir zaman kavanozda bir toplum yetiştirmek için kullanamazsınız.

Bu küresel yeniden yapılanma sürecinde düşünsel ve sosyal paradigmaların da formüle edilmekte olduğu görülmektedir. Bütün bu gelişmelerin neticesinde; iletişim tabanı üzerinde, “toplum-devlet” ilişkilerini yeniden üreterek ekonomik, yönetsel, siyasal ve kültürel alanlarda gerçekleştirilen değişimlerle elektronik şebekelere dayalı bir toplum düzeni inşa edilmektedir

Bu durumda, küresel anlamda bütün dünyada, tüketim tercihleri ve tutum oluşturmada belirleyici  olan medya ve her şeyi ondan öğrenmeye hazır toplumlar söz konusu olmaktadır.

 

 

 

https://sosyolojik.wordpress.com/2009/12/29/toplum-muhendisligi-nedir/

https://mustafabukulmez.com/2018/03/01/toplum-muhendisligi-nedir/#close

https://demokratikmodernite.org/toplum-muhendisligi/

https://www.academia.edu/44505284/Toplum_m%C3%BChendisli%C4%9Fi_

https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/dusunenlerin-dusuncesi/toplum-muhendisligi-sorunu-ve-turk-aydini-1718271

file:///C:/Users/User/Downloads/m59%20(1).pdf

file:///C:/Users/User/Downloads/Elektronik%20ileti__im%20__a____%20ve%20olu__(turul)makta%20olan%20yeni(!)%20toplum%20du__zeni%20u__zerinde%20ku__resel%20toplum%20mu__hendisli__i%20etkisi[%23238062]-206439.pdf