Eczacılık ve Yapay Zekâ

‘’İcat ettiğimiz her yeni teknoloji, başka yeni teknolojileri icat etmemize yarayan bir araç haline geliyor ve böylece büyüyerek devam ediyor.’’ Dan Brown’a ait olan bu söz 21. yüzyılda günlük hayatımızda bizlerin yaşamını kolaylaştıran ve neredeyse her gün farklı bir yenilik olarak karşımıza çıkan teknoloji gelişmeleri çok güzel anlatıyor.

İnsanlık bilimsel bilgi birikimini yine insanlığın yararına sunduğu sürece toplumlar ve doğa bu gelişmelerden olumlu olarak etkilenmeye devam edecektir. İnsanlık tarihi kadar eski ve insanlığın geçirdiği evreleri geçiren meslek grupları da bu gelişmelerden zaman zaman olumlu zaman zaman ise olumsuz etkilenmektedir. Bazen bir mesleğin teknolojiye ayak uydurup gelişmeleri özümsemesi demek mesleği yapan uzmanlar için işini kaybetme sebebi olabiliyor. Nitekim şu ana kadar teknoloji destekli araç gereçlerin gelişmesiyle birçok meslek artık makineler tarafından yapılmaya başlanmıştır. Bu da haliyle o mesleği yaparak hayatını kazanan kişileri olumsuz etkilemiştir.

Teknolojinin her getirdiği yeniliği sorgusuz sualsız kabul etmenin doğru olmadığı gibi köktenci bir yaklaşımla reddetmekte son derece yanlıştır. Birçok meslek grubu maalesef dünyada teknolojinin bu denli hızlı yükselebileceği gerçeğini ve geleceğini düşünmemiş ve çağı yakalamak adına çalışmalar yapmamışlardır. Tahmin edildiği üzere zamanla tarihin sayfalarında ki yerlerini almışlardır.

İnsanlık tarihi ile kaderi bir olan bir meslek grubu da eczacılık mesleğidir. İlk zamanlarda doğadan elde edilen bitkisel kaynaklı ürünlerin kullanılmasıyla şifa dağıtmaya çalışan eczacılar, yüzyıllar boyunca insanoğlunun bilimsel bilgi ve birikiminden faydalanarak mesleklerini geliştirmişler ve bugünlere kadar gelinmiştir. Özellikle insan sağlığının iyileşmesi için çalışan ve uzmanlık alanı bu özelde olan mesleklerinde gelişmesi eczacılık mesleğinin bu günlerde ki konumunu elde etmesi sağlamıştır. Bilgisayarın icadı ve daha sonraki yıllarda insanlığa dair her bilginin tek bir tuşa indirgendiği süreçlerde eczacılarda halk sağlığına olan hizmetini bilgisayar ve teknoloji destekli olarak yapagelmişlerdir.

İnsan sağlığı söz konusu olduğunda elbette tüm süreci çok daha iyi okumalı, özümsemeli ve refleks alanlarımızı buna göre belirlemeliyiz. Eczacılık mesleği bu anlamda hem insanlarla direk temasta olması nedeniyle hem de ilaç endüstri ile olan yakınlığıyla insanların sağlık teknolojilerine olan bakış açısını ve ilaç teknolojilerini çok iyi okuyabilen bir meslektir. Halk sağlığı söz konusu olduğunda hiçbir zaman en ufak bir hataya yer verilmemeli ve tüm gelişmeler en sağlıklı şekilde takip edilmelidir. Bu yüzden eczacılar sağlık teknolojilerinin getirmiş olduğu yenilikleri temkinli ve sağduyulu olarak karşılamalıdırlar. Çünkü ilaç ticareti içerisinde büyük ilaç üreticileri eczacıyı aradan çıkartmak ve ilaç üretim maliyet ve masraflarını azaltmak isteyebilir. Bu durum asla yapay zeka ve teknoloji karşıtlığı demek değildir. Eczacılar teknolojinin getirdiği yenilikleri anlık olarak yakalayabildikleri sürece mesleğin icra alanlarının tamamına hakim olabildikleri sürece bu konuda bir sıkıntı yaşamayacaklardır.

Günümüzde eczacılar çalıştıkları her alanda teknolojiyi çok verimli ve akılcı bir şekilde kullansalar da hem insan sağlığı açısından hem de eczacılık mesleği açısından devrim niteliğinde sayılabilecek birkaç uygulama denenmektedir.

Bulardan birkaç tanesi şu şekildedir;

2016 yılında Amerika’da kurulan ve sahibinin hepimiz tarafından bilinen girişimci Elon Musk olan Neuralink isimli şirket nörolojik hastalıkları tedavi etmek amacıyla hayata geçirilmeye çalışılan bir projedir. İnsan beyni ile bilgisayar teknolojisini birleştirecek bir arayüz olan bu proje: insan beyni ile omurilik rahatsızlıklarını implant yoluyla çözmeye çalışıyor. Hafıza kaybından başlayarak, aksiyeteye, depresyona, inmeye, görme engeline ve hatta bağımlılığa kadar birçok alanda hizmet vermesi hedefleniyor.

Bir diğer çalışma ise Pillpack. Amazon tarafından 2018 yılında satın alınan bu şirketin çalışma prensibi, online çevrimiçi eczane sistemi şeklinde isimlendirilebilir. Amerika’da hayata geçilmeye çalışılan bu uygulama ile Amazon, 500 milyar dolar olan ve her yıl yaklaşık %7 büyüyen Amerika ilaç pazarını görmüş, bu alanda çalışmalarına ağırlık vermişlerdir. 2013 yılından beri çeşitli yöntemlerle hayata geçirilmeye çalışılsa da zaman zaman farklı eyaletler de farklı hukuki sorunlarla karışlamaktalar. Zaten ülke de zincir eczanenin olması gibi bir sorunu olan Amerikalı eczacılar bu uygulama ile bir başka sorunla karşılaşmışlardır. Sistemin çalışması şu şekilde; Pillpack web sitesine kayıt olan hasta reçetesini okutuyor ve sistemde görünen ilaçları kendisine düzenli kullanım aralıklarına göre gönderiliyor. Aslında internetten alışveriş yapma mantığı ile aynı diyebiliriz.

Bu iki örnekte de gördüğümüz gibi ( birçok farklı girişimleri ve uygulamaları örnek verebiliriz ) birçok olumlu ve güzel yanları olsa da ticari kaygı ve kazanç düşüncesiyle eczacının danışmanlığı aradan çıkartılabilir. Öncelikle eczacının hasta yüz yüze bilgi alışverişi kısıtlaması bir olumsuz özelliğidir. Öte yandan yapay zekanın kusursuz çalışmaya gerçeğini de göz önünde bulundurmak son derece önemlidir. Elbette insan faktörü içerisinde hata payı vardır fakat unutulmamalıdır ki insan sağlığı söz konusu olduğunda önemli noktalardan bir tanesi de meslek bilgisi, deneyimidir.

Please follow and like us: