1.      GİRİŞ

Etlik piliç üretiminde yem gideri; yem ile ilgili bakım ve yönetim uygulamaları, yemin çeşidi ve kalitesine bağlı olarak üretim maliyetinin yaklaşık %70-80 kadarını oluşturmaktadır (Cathcart, 1971; Titus and Fritz, 1971). Bir üretim dönemi içerisinde, yemden yararlanma oranı yükseltilebildiğinde bu durum direkt olarak üretim maliyetini düşürür (Cathcart, 1971; Pasternak and Shalev, 1983). Hayvan tarafından bir öğünde yenilerek kursağa depolanan toz haldeki yemin, tamamen sindirilebilmesi için ortalama 2-4 saatlik bir süre gereklidir (Bölükbaşı, 1989). Etlik piliç yetiştiriciliğindeki mevcut problemler genetik, besleme, hastalık ve kümes koşulları arasındaki interaksiyonlardan kaynaklanmaktadır. Ancak yemleme sistemleri gibi bazı çevre koşullarına etlik piliçlerin vermiş olduğu reaksiyonları araştırma koşullarında ölçmek zordur (Picard, et al., 1999). Belirli bir yaştaki canlı ağırlık; anatomik, davranışsal ve fizyolojik süreçlerin senkronize halde işleyişinden kaynaklanmaktadır (Nir, et al., 1987). Bu yüzden, etlik piliç populasyonlarında büyüme paternlerini geliştirme girişimlerinde yem tüketimi ile ilişkili davranış özelliklerin manipüle edilebileceği düşünülmektedir (Boa-Amponsem, et al., 1991).

Canlı ağırlığı artırmak için yapılan seleksiyon tokluk mekanizmasının işleyişinin bozulmasına ve dolayısıyla serbest yemlemede zorlamalı yemlemeye yakın bir yem tüketimine yol açmıştır. Modern etlik piliçlerde hızlı büyümenin sonucunda aşırı yem tüketimi ve yem yeme davranışına izin verecek şekilde beynin tokluk mekanizmalarında değişiklikler meydana gelmiştir (Nielsen, 2004). Hızlı gelişen etlik piliçlerde aşırı yem yeme davranışının yanı sıra daha çok yatıp dinlenme ve daha az ayakta durma ve eşelenme davranışları gözlenmektedir (Gerken and Jaenecke, 1997; Siegel, et al., 1997). Nir, et al. (1978) ağır hat ve hafif hat civcivlerinin yem yeme davranışına zorlamaya karşı eğilimlerinin farklı olduğunu, hafif olanların yem teşvikiyle serbest yemlemeye oranla yem tüketimlerini %70’e kadar arttırırken ağır olanlarda bu farkın maksimum %13 seviyesine ulaştığını bildirmişlerdir.

İlk hafta yapılan uygulamalar sonraki dönem etlik piliç performansı açısından önemlidir. Özellikle ilk günlerde hayvanların yeme alışmaları, yem yeme davranışlarının teşvik edilmesi önemli bir husus olarak düşünülmektedir. Fakat yemleme sıklığı ne ölçüde yapılırsa yem yeme davranışlarından daha iyi faydalanılacağı merak konusudur. İlk hafta yem tüketiminin az olması, civcivlerin iştahlarının düşük olması gibi nedenlerle bakım idare uygulamaları yeterli yapılamadığından, hayvanlar istenen performans değerlerine ulaşamayabilirler. Bu çalışma, ilk hafta etlik civcivlere yem verme sıklığının yem yeme davranışı üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.

2.      MATERYAL ve YÖNTEM

Araştırmanın civciv materyali bir entegre firmadan temin edilmiştir. 37 haftalık yaştaki Ross 308 genotipindeki broiler ebeveyn sürüsünden elde edilen 19200 adet yumurtanın aynı entegre firmanın kuluçkahanesinden (kuluçkanın 496. saatinde çıkan) 320 adet erkek civciv alınmıştır. Bu civcivler, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Kanatlı Araştırma Birimine (KAB) getirilmiştir.

KAB’a getirilmiş olan civcivler çimuka marka programlanabilir kuluçka makinesinde 36^oC sıcaklıkta 516. Saate kadar bekletilmiştir. Civcivlerin bireysel numaralanma işlemi ve 0.01g hassasiyetteki terazi ile tartımları yapılmıştır. Ölçümler tamamlandıktan sonra KAB‘de şartları aynı olan (Sıcaklık, nem, aydınlatma vs.) iki farklı odaya civcivler yerleştirilmiştir. Odalara yerleştirilen 4’er adet Testo 174 H veri kaydedicilerinin ortalamalarına göre ilk hafta gerçekleşen sıcaklık değerleri Şekil 1’de görüldüğü gibidir.

Her odada 10 bölme olmak üzere (bölme boyutları 90×90 cm) denemede toplam 20 adet bölme kullanılmıştır. Isıtma elektrikli ısıtıcılarla sağlanmıştır. Her bölmeye 14 adet omak üzere toplam 280 adet erkek civciv yerleştirilmiştir. 30 cm çapında 1’er adet fan ile minimum havalandırma sağlanmıştır. Su, hayvanlara nipel suluk ile serbest olarak verilmiştir. 14 civcive 3 nipel olacak şekilde tüm bölmelerde suluklar ayarlanmıştır. Civciv yemlikleri her bölmede ilk 4 gün bir adet ve sonraki 3 gün iki adet olacak şekilde sağlanmıştır.

Şekil 1. Kontrol ve teşvik odalarında gerçekleşen sıcaklık değerleri (°C)

Yetiştirme süresince kullanılan yemin HP %22 ve ME 3000 kcal/kg’dır. İlk gün her bölmenin yarısını kaplayacak şekilde graf kağıdı serilmiştir. Civcivler kümese yerleştirilmeden her bölmeye 300 g yem koyularak başlangıçta ve sonrasında yeteri yem olması garanti altına alınmıştır. Teşvik ve Kontrol olarak iki farklı odaya rastgele ayırdığımız civcivlerin günlük tüketecekleri yem miktarları hesaplanmıştır. Kontrol grubuna yemi günde 3 kere, teşvik grubuna ise tüketecekleri yemi 8 kerede olmak üzere gün içinde toplamda aynı miktarda yem verilmiştir. Her bölmeye ilk 4 gün için birer civciv yemliği konulmuş, 4. gün sonunda civciv kağıdı alınarak bir yemlik daha ilave edilmiştir. Suluklar da 2. ve 6. günlerde her iki gruba da aynı günde ayarlanmıştır. Tüm bu işlemler teşvik ve kontrol grubuna aynı zamana denk gelecek şekilde sabah 08:00’de yapılmıştır. Yem teşviki ile ilgili iş planı Çizelge 1’de verilmiştir.

Çizelge 1. İlk hafta gruplara uygulanacak günlük teşvik saatleri ve var-yok ifadesi

Saat	Odalar
	Teşvik Odası	Kontrol Odası
08:00	VAR*	VAR
11:00	VAR
14:00	VAR
16:00		VAR
17:00	VAR
20:00	VAR
23:00	VAR
24:00		VAR
02:00	VAR
05:00	VAR

*:VAR: Teşvik uygulamasının gerçekleştirileceğini ifade etmektedir.

Odaların kapıları cam pencereli yapıldığından teşvik olmayan zamanlarda da dıştan bakılarak hayvanların genel, suluk, yemlik durumu, sıcaklık ve nem gibi koşulların kontrolü dışarıdan sağlanabilmiş ve teşvik harici içeri girilmemiştir. Teşvik ve kontrol grubundan ikişer bölme davranımları izlenilmek üzere ilk 3 gün kamera ile kayıt altına alınmıştır. Video kayıtlarını izlerken 5-10 sn’lik zaman diliminde bölmedeki hayvanların davranış durumları belirlenmiştir. Bu işlem 5. , 15. , 30. , 45. ve 55. dakikalarda yem yiyen, su içen, ayakta duran ve uyuyan olmak üzere hayvan sayıları not edilmesi ile yapılmıştır. Ayrıca ilk hafta boyunca gruplara yem verilme zamanına göre saat 16-17:00 ve 23-24:00 saatlerinde yem verilmeden önce ve sonra olmak üzere ve de 6. ve 7. günlerde 16:30-17:30 ve 23:30-24:30 saatlerinde yani yem verdikten 30 dk sonra aynı gözlemci tarafından yukarda belirtilen davranışlar belirlenmeye çalışılmıştır. Gözlem için kümese girildiğinde hayvanların ürkmelerinin önlenerek, normal davranışlarını sergilemesi için yaklaşık 1 dk kadar sessizce beklenilmiş ve sonrasında tüm bölmelerde ki hayvanlar davranış sınıfına göre çizelgelere yazılmıştır. Elde edilen veriler yüzde olarak analiz edilmiştir.

7. gün sonunda teşvik ve kontrol bölmelerindeki hayvanlar bireysel olarak tartılmıştır. Bölmelerde kalan yemler bölme bazında tartılarak yem tüketimleri belirlenmiştir. Yem tüketim değerlerini analiz etmek için aşağıdaki formüllerden faydalanılmıştır.

 

 

 

Ortalamaların karşılaştırılmasında Duncan testinden faydalanılmıştır. Analizlerde, yapılan tüm karşılaştırmalarda %5 güven sınırı dikkate alınarak SPSS paket programı (versiyon 20)  kullanılmıştır.

 

 

 

 

 

 3.BULGULAR ve TARTIŞMA

Yu, et al. (1990) üretimin 8-14. günleri arasında serbest, gün aşırı, günde bir ve saatte bir yemleme uyguladıkları gruplarda kısıtlama haftası boyunca civciv başına canlı ağırlık kazancının sırasıyla 204, 25, 18 ve 16 g olduğunu belirtmişlerdir. Yem kısıtlaması yapılan gruplarda yağ kaybının ve buna karşın protein kazancının çok olduğu bildirilmiştir. 56. gün kesim ağırlığı bakımından yem kısıtlaması (gün aşırı, günde bir ve saatte bir) yapılan gruplar arasında fark önemli olmazken serbest yemleme yapılan grubun diğerlerinden farkı istatistik olarak önemli bulunmuştur (fark yaklaşık 270 g). Nazlıgül and Bardakçıoğlu (2001) etlik piliçlerin tüketmesi gereken günlük toplam yem miktarını dikkate alarak 3 farklı yemleme sıklığı (günde 1, 2 ve 3 kez) uyguladıkları gruplarda 42. gün kesim ağırlıklarını sırasıyla 2112.3, 2138.3 ve 2208.9 g olarak bulmuşlardır. Canlı ağırlık farkı bakımından fark istatistik olarak önemli bulunmazken günde 3 defa yemlenen grubun 1 ve 2 defa yemlenen gruplardan farkı sırasıyla yaklaşık 97 ve 71 g olduğu ve en yüksek sıcak karkas randımanın 3 defa yemlenen gruptan elde edildiğini bildirmişlerdir.

Çizelge 2’de belirtildiği üzere grupların canlı ağırlığı ve hayvan başına yem tüketimleri bakımından kontrol grubunun sayısal olarak daha fazla olduğu, yem değerlendirme sayısı bakımından teşvik grubu yaklaşık 0.03 puanlık avantajlı görülmektedir ancak bu farklılıklar istatistik olarak önemli olmamıştır (p>0.05).

Çizelge 2. Grupların canlı ağırlık (CA), hayvan başına yem tüketimleri (HBYT) ve yem değerlendirme sayıları (YDS)

Grup	CA (g)	HBYT (g)	YDS
Kontrol	190.98	226.57	1.185
Teşvik	188.96	218.40	1.156
SH	1.480	3.178	0.018

 

Şekil 2’de ilk dört gündeki yemlemenin var ve yok olduğu saatlerdeki davranımlar incelendiğinde yemlemenin yapıldığı saatler ile yapılmayan saatler arasında kontrol ve teşvik grubu arasında bir fark olduğu izlenmektedir. Özellikle teşvik yapılmasını takiben kontrol grubunda daha çok sayıda civcivin yatar pozisyondan harekete geçtiği ve yem yediği gözlenmektedir.

 

Şekil 2. İlk dört gün kontrol ve teşvik gruplarının yemlemenin var ve yok olduğu saatlerdeki davranışlar (bölmelerdeki toplam civciv sayısına göre)

Çizelge 3. İlk dört gün yem teşviği yapılan saatlerde video kayıtlarından izlenen civciv davranışlarının % dağılımı (yem verdikten sonraki 5, 15, 30, 45 ve 55. dakikalarda ve ortalama)

Saat	Grup	Yem yeme	Su içme	Ayakta	Yatma
00:05	Kontrol	29,29	15,71	30,36 a	24,64 b
	Teşvik	21,05	20,28	19,00 b	39,67 a
	SH	4,015	2,841	3,800	4,917
00:15	Kontrol	29,29	6,07	15,71	48,93
	Teşvik	26,91	5,23	8,29	59,57
	SH	3,425	1,372	3,272	4,944
00:30	Kontrol	13,21 b	7,50	7,14	72,14 a
	Teşvik	27,04 a	7,53	8,04	57,40 b
	SH	3,250	1,594	2,298	4,676
00:45	Kontrol	20,36	7,50	18,93 a	53,21
	Teşvik	25,64	5,49	7,27 b	61,61
	SH	3,189	1,798	2,957	4,856
00:55	Kontrol	24,64	6,79	8,93	59,64
	Teşvik	32,40	7,02	9,82	50,77
	SH	2,783	1,437	2,081	4,216
Ortalama	Kontrol	23,36	8,71	16,21 a	51,71
	Teşvik	26,61	9,11	10,49 b	53,80
	SH	1,755	0,950	1,433	2,256

a.b: Duncan testi sonuçlarına göre aynı saat diliminde aynı sütunda farklı harfle gösterilen değerler arasındaki farklılık önemli bulunmuştur (P<0.05).

 

Çizelge 3’de görüldüğü üzere ilk dört gün yem teşviği yapılan saatlerde (5, 15, 30, 45 ve 55. dakikalarda video kayıtlarından izlenen civciv davranışlarına göre) 5. dk’da ayakta ve yatan, 30.dk’da yem yiyen ve yatan,  45.dk’da ayakta durma davranış gösteren kontrol ve teşvik grupları arasındaki farklar istatistik olarak önemli bulunmuştur (p<0.05).

Çizelge 4. İlk dört gün yem teşviği yapılmayan saatlerde video kayıtlarından izlenen civciv davranışlarının % dağılımı (5, 15, 30, 45 ve 55. dakikalarda ve ortalama)

Saat	Grup	Yem yeme	Su içme	Ayakta	Yatma
00:05	Kontrol	24,24	8,57	11,58	55,61
	Teşvik	24,59	9,41	11,47	54,53
	SH	1,634	0,912	1,407	2,452
00:15	Kontrol	22,91	7,09	10,77	59,24
	Teşvik	25,76	8,99	11,68	53,57
	SH	1,656	0,850	1,376	2,337
00:30	Kontrol	20,15 b	7,09	13,11	59,64
	Teşvik	26,44 a	7,49	10,37	55,70
	SH	1,558	0,861	1,498	2,357
00:45	Kontrol	23,83	6,22 b	12,91	57,04
	Teşvik	26,44	8,79 a	9,55	55,22
	SH	1,681	0,803	1,468	2,441
00:55	Kontrol	23,72	8,47	14,18 a	53,62
	Teşvik	24,45	8,17	9,20 b	58,17
	SH	1,683	0,905	1,421	2,380
Ortalama	Kontrol	22,97 b	7,49 b	12,51 a	57,03
	Teşvik	25,54 a	8,57 a	10,45 b	55,44
	SH	0,745	0,389	0,672	1,071

a.b: Duncan testi sonuçlarına göre aynı saat diliminde aynı sütunda farklı harfle gösterilen değerler arasındaki farklılık önemli bulunmuştur (P<0.05).

Çizelge 4’de belirtildiği üzere ilk dört gün yem teşviği yapılmayan saatlerde (5, 15, 30, 45 ve 55. dakikalarda video kayıtlarından izlenen civciv davranışlarına göre) kontrol ve teşvik grupları arasında 30.dakikada yem yemede, 45. dakikada su içmede ve 55. dakikada ayakta davranış gösteren gruplar arasındaki farklar istatistik olarak önemli olduğu tespit edilmiştir (p<0.05).

Çizelge 5 ve 6’da verilen değerler aynı gözlemci tarafından anlık olarak kaydedilen verilere dayanmaktadır. Çizelge 5’de görüldüğü gibi kontrol ve teşvik grubuna yem vermeden önce ve yem verdikten sonraki davranışları belirtilmiştir. Teşvik ve kontrol gruplarına bir hafta boyunca gün gün verilen yem sıklığından kaynaklanan davranışsal farklılıklardan günlere göre değişmekle birlikte istatistik olarak önemli olduğu tespit edilmiştir (p<0.05).

Çizelge 5. İlk hafta yem vermeden önce ve sonra civciv davranışlarının % olarak dağılımı

Günler	Yem vermeden	Grup	Yem Yeme	Su İçme	Ayakta	Yatma
Gün 1	Önce	Kontrol	12,86	2,86 b	27,50	56,79
		Teşvik	10,00	6,79 a	25,00	58,22
		SH	2,932	1,365	4,174	5,395
	Sonra	Kontrol	19,64 b	23,57	17,86	38,93
		Teşvik	31,07 a	17,86	16,79	34,27
		SH	3,630	3,507	3,623	4,621
Gün 2	Önce	Kontrol	11,43	3,57 b	17,14 b	67,86 a
		Teşvik	16,07	9,29 a	30,71 a	43,93 b
		SH	2,382	1,780	3,543	4,076
	Sonra	Kontrol	28,93	13,57	18,22	39,29
		Teşvik	32,50	18,93	17,14	31,43
		SH	4,396	3,003	3,823	4,748
Gün 3	Önce	Kontrol	10,72	4,64	15,72	68,93
		Teşvik	16,43	7,50	15,00	61,07
		SH	2,247	1,859	2,705	4,174
	Sonra	Kontrol	35,00	16,07 b	17,86	31,07
		Teşvik	26,07	24,64 a	21,07	28,21
		SH	3,260	2,116	3,608	4,141
Gün 4	Önce	Kontrol	10,00	6,07	19,64 b	64,29
		Teşvik	9,99	5,00	29,64 a	55,36
		SH	2,480	1,340	3,239	4,045
	Sonra	Kontrol	49,29 a	12,86	14,64	23,22
		Teşvik	37,86 b	21,43	18,93	21,79
		SH	3,358	3,165	3,104	2,962
Gün 5	Önce	Kontrol	16,79	4,64	18,93	59,64
		Teşvik	16,07	5,71	25,71	52,50
		SH	2,721	1,791	3,767	4,643
	Sonra	Kontrol	65,00 a	11,07	13,93 b	10,36
		Teşvik	39,99 b	12,14	31,07 a	16,79
		SH	3,304	1,889	2,610	2,451
Gün 6	Önce	Kontrol	16,87	3,27	12,20	67,67
		Teşvik	20,36	6,07	18,93	54,64
		SH	3,161	1,504	3,687	4,596
	Sonra	Kontrol	73,27 a	7,20	10,11 b	9,78
		Teşvik	50,36 b	11,07	26,07 a	12,50
		SH	3,630	1,961	2,874	2,421
Gün 7	Önce	Kontrol	14,01	3,21	16,13	66,65
		Teşvik	19,29	4,99	17,50	58,21
		SH	2,370	1,134	3,301	4,384
	Sonra	Kontrol	76,84 a	5,08	10,11 b	7,97 b
		Teşvik	57,86 b	8,93	19,64 a	13,93 a
		SH	2,709	1,444	2,360	2,051
Ortalama	Önce	Kontrol	13,24	4,04 b	18,18 b	64,55 a
		Teşvik	15,46	6,48 a	23,21 a	54,85 b
		SH	1,011	0,587	1,369	1,710
	Sonra	Kontrol	49,71 a	12,78 b	14,67 b	22,94
		Teşvik	39,39 b	16,43 a	21,53 a	22,70
		SH	1,910	1,050	1,229	1,581

a.b: Duncan testi sonuçlarına göre yem verme öncesi ve sonrasına göre aynı sütunda farklı harfle gösterilen değerler arasındaki farklılık önemli bulunmuştur (P<0.05).

Çizelge 5’teki veriler ayrıntılı olarak incelendiğinde ilk 2 gün daha hareketli ve yem yeme davranışı daha yüksek olan teşvik grubu 3. Günden itibaren bu avantajını kaybetmiştir. Yem yeme davranışı bakımından Kontrol grubundaki civcivler 3. Günden sonraki dönemde Teşvik grubuna olan farkını arttırarak devam ettirmiş ve 4. Gün ve sonrasındaki farklar istatistik olarak önemli bulunmuştur (P<0.05). Etlik piliç yetiştiriciliğinde kesim yaşına kadar genel olarak her geçen gün tüketilen yem miktarının artacağı bilindiğinden Kontrol grubunun yem tüketim fazlalığının yem yeme aktivitesi farkından kaynaklandığı söylenebilir. İlk hafta ortalamalarına bakıldığında yem vermeden önceki yem yeme davranışı açısından grupların stabil olduğu fakat yem verdikten sonra Kontrol grubunun yaklaşık %10’luk bir fark attığı görülmektedir (P<0.05).

Çizelge 6. Yem verdikten 30 dk sonra (6-7. günler) civciv davranışlarının % olarak dağılımı

Saat	Grup	Yem Yeme	Su İçme	Ayakta	Yatma
30 dk sonra	Kontrol	14,04	3,76	4,85 b	77,35 a
	Teşvik	16,61	4,99	11,25 a	67,32 b
	SH	2,282	0,994	2,088	3,033

 

Elde edilen verilerden civcivlerin tüketmesi gereken yemi daha kısa sürede tükettiği ve bu açıdan bakıldığında daha iştahlı olarak yemleme zamanına varan Kontrol grubundaki (günde 3 defa yemlenen) civcivlerin yem tüketiminin daha yüksek olduğu söylenebilir. Her ne kadar istatistik olarak performans özellikleri arasında fark bulunmamış olsa da günde 3 defa yemlemenin daha iyi olduğunu belirten Nazlıgül and Bardakçıoğlu (2001)’nun sonuçlarını destekler niteliktedir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. SONUÇ

 

Etlik piliç yetiştiriciliğinde, civcivlerin ilk hafta hedeflenen miktarda yem ve suyu tüketerek canlı ağırlık bakımından genotipine uygun sınırlara ulaşması beklenmektedir. Bu konuda verilen yem miktarı ve sıklığının civciv davranışları açısından önemli olduğu çalışmamız ile ortaya konmuştur. Civcivlerin insanlarla olan etkileşimleri korku olgusunun şekillenmesinde rol oynayabilmektedir (Akşit and Özdemir, 2002). Bu yüzden yapılan uygulamaların hayvanların konforuna olan etkilerini de dikkate almak gerekmektedir. Davranış özelliklerinin yanı sıra biyolojik açıdan bakıldığında etlik civcivlerde ilk hafta yemin ince bağırsaklardan geçişi yaklaşık 2,5-3 saatlik bir süre (NOY and SKLAN, 1995) aldığından 3 saatte 1 yem verilen gruptaki civcivlerin 8 saatte 1 yem verilen gruptaki civcivler kadar iştahlı olmamasını açıklar niteliktedir.

 

Sonuç olarak civcivlerde ilk hafta yemleme sıklığının performans üzerine etkili olmadığı belirlenmiştir. Fakat yemleme sıklığının hayvan davranışlarına (yem yeme, su içme, ayakta ve yatma) olan etkisinin önemli olabildiği gözlenmiştir. Etlik piliç yetiştiriciliğinde ilk hafta günde 3 defa yemlemenin yeterli olduğu söylenebilir. Sonraki haftalarda yemleme sıklığının davranış ve performans üzerine etkilerinin araştırılması konunun kapsamlı olarak incelenmesine olanak sağlayabilir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Ömer Faruk Bildik ve Çağrı Halil Kocadal, 2017/Ankara

 

 

 

5. KAYNAKLAR

Akşit, M., and D. Özdemir. 2002. Kanatlılarda korku davranışı. Hayvansal Üretim Dergisi 43:26-34.

Boa-Amponsem, K., E. Dunnington, and P. Siegel. 1991. Genotype, feeding regimen, and diet interactions in meat chickens. 2. Feeding behavior. Poultry science 70:689-696.

Bölükbaşı, M. 1989. Fizyoloji Ders Kitabı. AÜ Veteriner Fakültesi Yayınlan 413:234-245.

Cathcart, W. E. 1971. Changes in the poultry meat industry and projections for the decade. World’s Poultry Science Journal 27:16-25.

Gerken, M., and D. Jaenecke. Year. Differences in productive and behavioural traits between meat type and egg type hybrids. Proc. Proceedings of the 5th European Symposium on Poultry Welfare, Wageningen, the Netherlands.

Nazlıgül, A., and H. E. Bardakçıoğlu. 2001. TİCARİ BROYLERLERDE YEMLEME SIKLIĞININ CANLI AĞIRLIK VE KARKAS AĞIRLIĞINA ETKİSİ.

Nielsen, B. L. 2004. Behavioural aspects of feeding constraints: do broilers follow their gut feelings? Applied Animal Behaviour Science 86:251-260.

Nir, I., Z. Nitsan, J. Cherry, E. Dunnington, D. Jones, and P. Siegel. 1987. Growth-Associated Traits in Parental and F1 Populations of Chickens Under Different Feeding Programs 2. Ad Libitum and Intermittent Feeding. Poultry science 66:10-22.

Nir, I., Z. Nitsan, Y. Dror, and N. Shapira. 1978. Influence of overfeeding on growth, obesity and intestinal tract in young chicks of light and heavy breeds. British Journal of Nutrition 39:27-35.

NOY, Y., and D. SKLAN. 1995. Digestion and absorption in the young chick. Poultry science 74:366-373.

Pasternak, H., and B. Shalev. 1983. Genetic‐economic evaluation of traits in a broiler enterprise: Reduction of food intake due to increased growth rate. British Poultry Science 24:531-536.

Picard, M., M. Plouzeau, and J. M. Faure. Year. A behavioural approach to feeding broilers. Proc. Annales de zootechnie.

Siegel, P., M. Picard, I. Nir, E. Dunnington, M. Willemsen, and P. Williams. 1997. Responses of meat-type chickens to choice feeding of diets differing in protein and energy from hatch to market weight. Poultry Science 76:1183-1192.

Titus, H. W., and J. C. Fritz. 1971. The scientific feeding of chickens. The scientific feeding of chickens.

Yu, M., F. Robinson, M. Clandinin, and L. Bodnar. 1990. Growth and body composition of broiler chickens in response to different regimens of feed restriction. Poultry Science 69:2074-2081.