TÜRKMENELİ COĞRAFYASI ve TÜRKMEN NÜFUSU ÜZERİNE KISA BİR ÖZET

Türkmen-e(i)l-i “Türkmenili”, Türkmeneli.

Türkmen kelimesi önümüze pek çok açıklamayla çıkmaktadır.

-Karahanlı ve Selçuklu dönemlerinde “Oğuz aşiret yapısını benimseyen fakat aslen Türk olmayan” zümreler için kullanılmıştır.
-Türke benzer, Türk gibi” sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Farsça man “gibi,benzer” sözcüğünden türemiştir. Benzemek, gibi olmak anlamına gelen mandan türemiştir.
– Türkmen adı, islamiyeti kabul ettikten sonra Türk Oğuz boylarına verilen addır.  Türkmen kelimesi öz ve yiğit Türk anlamına gelir.

Aşağıda ki harita üzerinde gördüğümüz üzere Türkmeneli Türkiye, Suriye ve Irak sınırlarının kesiştiği noktalar hattı üzerinden başlayarak Telafer, Musul, Erbil, Altunköprü, Kerkük, Tazehurmatu, Tuzhurmatu, Kifri, Karatepe, Hanekin, Diyala, Mendeli ve Bedre’yi kapsamaktadır. Türkmeneli’nin sınırları, Bağdat’ın güneydoğusunda yani İran sınırında son bulur. Azerbaycan’dan Bağdat yakınlarına kadar bölgeye “Turcomania” yani Türkmeneli adını vermişler.

2014 Irak seçimlerine baktığımızda Irak nüfusu yaklaşık 35 milyon olarak kayıtlara geçmiştir.             Irak-Türkmeneli bölgesinde bulunan Türkmenlerinin nüfusa oranı ise %9-10 olarak belirtilmiştir. Buna göre günümüzde 3 ila 4 milyon arasında Türkmen nüfusu bulunmaktadır. Buradaki Türkmenlere Irak Türkmenleri de denilmektedir. Kerkük başta olmak üzere Türkmeneli’nin nüfus yapısının, Saddam sonrası ordudan gasp edilen ağır silahlar ve uluslararası “oyun kurucu” devletlerden temin edilen silahlarla güçlendirilmeye uğraşılan Peşmerge ve PKK yapıları  10 yılda süratli bir şekilde Irak’ın değişik bölgelerinden hatta Suriye’den getirilen Kürtlerle değiştirildiğini birçok kaynakta görebilir, haberlerde ve seçim-sayım gibi önemli süreçlerde gerçekleşen hareketlilikten de anlayabilirsiniz. Bölge içinde 1924 Kerkük Katliamı, 1946 Gavurbağı Katliamı, 1959 Kerkük Katliamı ve 1991 Altınköprü Katliamları ve ABD’nin Irak’ı işgali ile birlikte Türkmenlerin yerleşim yerleri hedef alınmış, birçok sivil insan hayatını kaybetmiştir. Bunlarla birlikte Türkmen nüfusu büyük ölçüde zarar görmüştür.

Ilıman bir iklim görülmektedir ancak iklim şartları bazı bölgelerde çok olmasa da bazen farklılıklar göstermektedir.

Türkmeneli petrol kaynağı bakımından oldukça zengindir. Sadece petrol değil,  doğalgaz,  ve sülfür yataklarının da önemli derecede bulunduğu topraklara sahiptir. Bölge toprakları tarıma elverişlidir ve buğday, pamuk gibi üretimler oldukça fazladır. Bölgede; Dicle, Huser, Hebzel, Zap ve Gazer gibi akarsular bulunmakta, bu da ekonomik hayata ve tarıma önemli katkılar sağlamaktadır.  Özellikle Kerkük bölge içinde büyük önem arz etmektedir çünkü kaynak ve petrol bakımından oldukça zengindir.

Bölgedeki Türk varlığı özellikle Selçuklu Devleti döneminde en yüksek safhaya ulaşmıştır. Irak öteden beri Türk vatanı olmuş mamur bir kıt’a idi. Bu elde ilk defa medeniyet kuran Samerilerin Altay sülalesinden Samur hanın hanedanı oldukları Türk silsilenamelerinde adlarıyla sanlarıyla yazılıdır. Anadolu’da medeniyet kuran Hititler ile Huzistan’da hükümet eden NeptilerSamerilerinırkan ahlâfıdırlar. Bıraktıkları eski medeniyet eserlerine göre bunların Turan ırkından oldukları birçok Arap müellifi de zikr ve ispat etmişlerdir.( Irak Türklerine Dair Umumi Malûmat)

Yine bu Bölge üzerinde Türkmenler ile beraber yaşamakta olan farklı milletlere mensup insanlar 19. Yüzyıl sonlarına kadar barışçıl ve huzurlu bir hayat sürmüştür. Bu hayatı sürebilmelerindeki en büyük temel ise Selçuklu’dan sonra Osmanlı’nın bölgedeki adaletli ve güvenli yönetim anlayışıdır. Yazı başında da belirttiğimiz gibi bazı “oyun kurucu” devletlerin bölgedeki yer altı kaynakları fark etmesiyle kurduğu ve geliştirdiği planlar sonrası bu düzen bozulmaya, çatırdamaya başlamıştır. Birinci Dünya Savaşı sonrası Irak Krallığı olarak isimlendirilen İngiliz mandası altında bir irade elinde kalmış olup bu iradenin beyinleri ve istekleri sonucu Türkmeneli coğrafyasında katliamlar, sürgün politikaları gerçekleştirilmiştir. Bu katliam ve politikalar beraberinde tarihi süreç içinde işgaller yeni plan ve oyunlar da gerçekleşmiştir. Bahsi edilen süreçleri önümüzdeki yazılarda daha detaylı siz değerli okuyucularımıza aktaracağız.

Please follow and like us: