Türkiye’de Basketbol Tarihi ve Kültürü

Ülkemizde basketbol ilk defa 1904 senesinde Robert Koleji’nde, o zamanlar Dodge Gymnasium olarak bilinen Robert Koleji‘nin spor salonunda oynanmış ve ardını uzun ve nispeten başarılı sayılabilecek bir geleceğe devretmiştir. Bilinen ilk basketbol müsabakası ise 1921 senesinde o zamanlar adı İnas İdadisi olan Cağaloğlu Anadolu Lisesi‘nde Amerikalılar ve Türkler olarak iki takımın mücadelesi içinde geçmiştir.

1920 yılında Genç Hristiyanlar Birliği‘nin ülkemize temsilcilik açmasına müteakip basketbol sporu daha bilinçli ve teşkilatlı bir şekilde yapılmaya başlayıp ilgi kazanmaya başlamıştır. Aynı zamanlarda Fenerbahçe Spor Kulübü‘nün de ciddi teşebbüsleri olduğu bilinmektedir. İstanbul’un çeşitli liselerinde basketbol sahaları açılmasıyla birlikte basketbol oynayanların sayısı da 1923 yılına kadar artmaya devam etmiştir. 1923 yılında Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın kurulmasıyla basketbol ana spor dalı sayılmasa dahi resmi düzenlemelere gidilmiş lakin düzenli lig faaliyetleri düzenlenmemiştir.

İlk düzenli lig teşebbüsleri 1925 yılında İstanbul Mıntıkası‘nın kurulması ile başlamış, 1927 yılında ise ilk kez İstanbul Basketbol Şampiyonası organize edilmiştir. Takip eden yıllarda Maccabi, İtalyan Kartal, Barkhoba, Protkeba gibi azınlık takımların üstünlüğüne 1933 yılında lige katılan Galatasaray, Beşiktaş, Hilal ve Fenerbahçe gibi takımlar son vermiştir ve aynı sene Türk Spor Kurumu‘nun yönetimi ele alması ile birlikte yurt genelinde resmi organizasyonlar kurulmaya başlamıştır.

Sporcularımız, ilk milli maçlarına 24 Haziran 1936 senesinde Yunanistan ile oynamış ve 1936 Berlin Olimpiyatlarına katılma kararı alınmıştır lakin elemelerde mağlup olmamız nedeni ile finallere katılmaya hak kazanamamıştır. 1936 senesinden beri düzenli olarak uluslararası turnuva ve organizasyonlarda Ay-Yıldız’ı temsil eden takımımız birçok başarı ile bizi şereflendirmiş, Al Bayrağımızı turnuvalarda göndere çekmiştir. Türlü başarıları olan Milli Basketbolcularımız ilk olarak 1987 Akdeniz Oyunlarında birinci olmuştur. Yakın geçmişimizde ise 2013 Akdeniz Oyunları kapsamında birinci, 2010 Dünya Kupasında ikinci ve 2001 Avrupa Basketbol Şampiyonasında ikinci olarak bizleri şereflendirmiştir.

               1936 Türkiye Milli Basketbol Takımı

Profesyonel basketbol alanında ise başarılarımız kayda değer bir şekilde ivme kazanıp 90’lı yılların başında hızla yükselmeye devam etmiştir. Zamanın Avrupa Kupası olan Koraç‘ta ilk kez kayda değer başarımızı 1992/93 sezonunda  günümüzde Anadolu Efes olarak bilinen  Efes Pilsen ile ikincilik ile tamamlarken, 1995/96 sezonunda yine Efes Pilsen, İtalyan ekibi Stefanel Milano’yu mağlup ederek bir Türk takımına ilk defa Avrupa Şampiyonluğu unvanı kazandırmıştır. Takip eden 1996/97 sezonunda ise TOFAŞ Basketbol Kulübü Selanik’te final oynama şansını kazanmış, Yunan takımı Aris ile oynadığı maçın rövanşında şampiyonluğu teslim etmiştir.

Uzun soluklu bekleyişin ardından Beşiktaş Milangaz, 2011/12 sezonu FIBA Eurochallenge olarak bilinen Avrupa kupalarının üçüncü halkasında şampiyonluk elde ederek uzun yıllar ardından bizleri tekrar gururlandırmıştır. Takip eden seneler Türkiye profesyonel basketbol kültürü ve başarıları için önemli gelişmelere şahit olmuştur. 2012/13 sezonunda Pınar Karşıyaka, FIBA Eurochallenge turnuvasında finale yükselmiş ve ikinci olmuş, 2014-15 sezonunda ise Trabzonspor Medicalpark ve Fenerbahçe Ülker katıldıkları turnuvalarda finale kadar yükselmiş ve ikisi de mağlup olarak ikincilikle turnuvaları noktalamışlardır. 2015/16 sezonunda Galatasaray Odeabank ise Avrupa kupalarının ikinci halkası olan FIBA Eurocup şampiyonluğunu kazanarak bizleri bir kez daha gururlandırmıştır.

2016/17 sezonunda Avrupa’nın en iyi basketbol takımlarının mücadele ettiği Euroleauge‘de Fenerbahçe Ülker, finalde karşılaştığı Yunan ekibi Olympiacos‘u mağlup ederek şampiyonluğa erişmiş ve bu başarıya ulaşan ilk Türk takımı olma şerefine nail olmuştur. 2017/18 sezonunda ise ülkemizin en köklü spor organizasyonlarından olan Darüşşafaka, Eurocup şampiyonluğu ile bizleri tekrardan gururlandırmıştır.

2012 Eurochallenge Şampiyonu Beşiktaş Milangaz

2018/19 senesinde ise Euroleauge‘de iki temsilcimiz Fenerbahçe Ülker ve Anadolu Efes, son dört takım arasına kalmış ve Anadolu Efes turnuva ikincisi olarak sezonu noktalamıştır. Fenerbahçe Ülker ise son 5 yıldır Avrupa’nın en başarılı 4 takımı arasına kalarak ülkemizde basketbola olan ilgi ve alakayı arttırmış, düzenli bir spor kültürü oturmasına ve izleyici kitlesi oluşumuna büyük katkı sağlamıştır.

                                                     2016/17 Euroleauge Şampiyonu Fenerbahçe

Yerel olarak düzenlenen ve sadece Türk takımlarını bulunduran Türkiye Basketbol Liginde ise bu güne kadar Anadolu Efes 13, Fenerbahçe 9, Eczacıbaşı 8, Galatasaray 5, Beşiktaş, Pınar Karşıyaka ve Tofaş 2, Altınordu ve Muhafızgücü takımları birer defa şampiyon olmuşlardır.

Ülkemizin ayrıca dünya basketboluna mal ettiği sporcular büyük başarılar ile bizleri yurtdışında temsil etmiş, Ay-yıldızlı bayrağımızı dünyanın 4 bir yanında dalgalandırmıştır.

Dünyanın en büyük basketbol organizasyonu olan ve aynı zamanda Dünyanın en çok takip edilen liglerinden birisi olan Ulusal Basketbol Ligi(NBA) oyunuclarımızdan Furkan Korkmaz, Ersan İlyasova ve Cedi Osman; Philadelphia,2018.

Türk Basketbolunun dünya çapında tanınan isimlerinin bazıları şöyledir:

•Mehmet Okur

•Hidayet Türkoğlu

•Mirsad Türkcan

•İbrahim Kutluay

•Ersan İlyasova

•Cedi Osman

•Furkan Korkmaz

•Harun Erdenay

•Kerem Gönlüm

•Ufuk Sarıca

•Kerem Tunçeri

•Cenk Akyol

•Ergin Ataman

•Doğuş Balbay

Ayrıca şu anda mevcut olarak Hidayet Türkoğlu Türkiye Basketbol Federasyonu Başkanı, Kerem Tunçeri ise A Milli Erkek Basketbol takımı menajeridir.