Türkmen Mutfak Kültürü ve Sofra Adabı

Türklerin konar göçer yaşam tarzı onları farklı coğrafyalara adapte olmalarını kolaylaştırmıştır. Bu bölgeler Türkmenistan, Tacikistan, Özbekistan, Kazakistan, Afganistan Suriye, İran ve ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti’dir. Bu coğrafyalarda yaşayan Türkmenler, Türkmen Mutfağının oluşumuna önemli derecede katkı sağlamışlardır. Farklı ülkelerde yaşamlarını sürdüren Türkmenler bu ülkelerin bitki örtüsü ve iklimiyle birlikte tarım etkinlikleri de farklılaşmalara gitmişlerdir, bu da Türkmen mutfağında malzemelerde çeşitliliği arttırmıştır. Bütün Türk boyları gibi Türkmenler de ekmeği önemsemişler ve ekmeğin kutsallığına inanmışlardır. Mutfakta pişen ekmekler ise çörek, petir ve külçedir.

Bu ekmekler evin dışında bulunan tandır denilen ocaklarda pişirilir. Her evde bir tandır bulunur ve eve misafir geldiğinde ilk önce ekmek ikram edilir. Tek elle ekmek koparmak günah sayılır ve pişen ilk ekmeği kimse yemez. Külçe ekmeği oklav denilen oklava ile açılır ve katlanarak tandırda pişirilir. Somun ekmekten farklı olarak hamuruna süt ve yumurta konulur. Orta Asya’nın coğrafi ve iklim özelliklerden dolayı hasadı yapılan pirinci sofralarda sık sık görmemiz mümkündür. Etin ise mutfakta büyük bir yeri vardır. Misafir geldiğinde etli yemekler pişirilir. Et olarak daha çok ceylan, tavşan, yaban kazı, keklik sıkça tüketilir.

Bu, bizlere Türkmenlerde av kültürünün geliştiğini gösterir. Kullanılan yağlar ise genellikle iç yağdır. Son yıllarda ise pamuk yağı kullanımı artmıştır. Büyük baş hayvanların sadece etinden değil sütünden de faydalanan Türkmenler gaymak, ayran, süzme, goyutmak yaparak bunları taze ekmeklerle birlikte servis ederler. Eti de muhafaza etmek için kemiğinden sıyırıp kuruturlar buna kakmak denir. Toy yemekleri Türkmenler için gelenek haline gelmiştir. Bu toylarda et yemekleri, pilavlar, tatlılar yapılır ve halka ikram edilir.

Başlıca toylar ise; doğum toyu, gelin toyu, saç toyudur. Yemekler yer sofrasında yenir ve bu sofraya saçak denir. Yemekler yendikten sonra ise çeynek adı verilen porselen kaplarda yeşil çay ikram edilir.

Please follow and like us: