Tarım işletmeleri genel müdürlüğü (TİGEM)

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM), 8.6.1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi olarak, tarım ve tarıma dayalı sanayinin ihtiyacı olan her türlü mal ve hizmetleri üretmek amacı ile kurulmuş, tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesi ile sınırlı bir İktisadi Devlet Teşekkülüdür.

Geçmişten günümüze bu kurumun ne yaptıklarına bakacak olursak,

TİGEM’in bir kolunu oluşturan haralar, ordunun ve sarayın iaşe ihtiyacını karşılamak ve at yetiştirmek üzere Osmanlı Devletinin ilk yıllarında kurulur. O dönemlerde 3-4 milyon dekarı bulan bir arazi varlığına ulaşır. Sonraları Osmanlı Devleti güç kaybettikçe arazilerde küçülmeye başlar. Böylece hara arazileri 450 bin dekara kadar düşer.

TİGEM’in diğer kolu genç Cumhuriyetin kurduğu Zirai Kombinalar ve Devlet Ziraat İşletmelerine uzanır. 1937 yılında kurulan Zirai Kombineler ordunun gerektiğinde halkın gıda ihtiyacını karşılayacaktır. Bunun için yurdun değişik yörelerindeki hazineye ait boş araziler seçilir ve buralar çiftlik haline döndürülür.

Devlet Ziraat İşletmeleri ise, modern tarım tekniklerinin uygulanması, tarım sanayinin geliştirilmesi ve bu konularda çiftçilere önderlik ve öğreticilik görevi yapması amacıyla Atatürk’ün muhtelif tarihlerde kurduğu çiftlikleri bağışlamasıyla kurulurlar. Bu çiftliklerde Zirai Kombinelerle 1950 yılında Devlet Üretme Çiftlikleri bünyesinde birleşirler.

TİGEM; Hara ve İnekhaneler ile Devlet Üretme Çiftliklerine ait varlıkların 1984 yılında bir çatı altında toplanmasıyla Kamu İktisadi Kuruluşu (KİK) olarak kurulmuştur. 1994 yılında ise, İktisadi Devlet Teşekkülü (İDT) olarak yeni bir statü kazanmıştır.

TİGEM; ülkemiz tarım sektörünün en önemli girdilerinden olan sertifikalı tohumluk ve üstün vasıflı damızlık gibi materyallerin üretimi ve dağıtımı ana ekseninde faaliyet gösteren, faaliyetlerinde özerk, sorumluluğu sermayesi ile sınırlı, tüzel kişiliğe sahip bir İktisadi Devlet Teşekkülüdür.

TİGEM’in faaliyet konuları

1) Ülkenin bitkisel ve hayvansal üretimini artırmak, çeşitlendirmek ve ürün kalitesini iyileştirmek amacıyla yetiştirdiği tohumluk, fidan, fide ve benzeri mallar ile ürettiği damızlık hayvan ve spermaları yetiştiricilere intikal ettirir.

2) İşletmelerde elde edilecek hayvansal ve bitkisel ürünlerle birlikte, çiftçilerden alacağı ürünleri kıymetlendirmek için tesisler kurar, kurdurur, kurulanlara iştirak eder.

3) Bitkisel ve hayvansal üretim, yetiştirme, ıslah konularında araştırmalar yapar, yaptırır ve gerektiğinde diğer ıslah ve araştırma kuruluşları ile işbirliği yapar.

4) Ürettiği her türlü ürün ve hizmet konuları ile ilgili olarak çevre çiftçisi ve çiftçi örgütleri ile üretim amaçlı işbirliğine girer.

5) Amaç ve faaliyetlerini gerçekleştirmek için ihtiyaç duyduğu her türlü mal ve hizmeti yurt içi ve yurt dışından temin eder.

6) Yurt içi ve yurt dışındaki kişi ve kuruluşlarla işbirliği yaparak her türlü mal ve hizmeti temin eder, bunları pazara hazırlayarak iç ve dış pazarlarda değerlendirir.

7) Üretim ve işletme faaliyetlerinde bulunmak ve tesislerini kurmak üzere özel ve tüzel kişilerden yer kiralar, kiraya verir.

8) İşletme ünitelerinde zaman içinde fonksiyonunu yitirmiş kümes, ahır, depo, sundurma ve benzeri binaların yıpranmaya terk edilmemesi ve ekonomiye kazandırılması için, işletme bütünlüğüne zarar vermemek kaydıyla özel veya tüzel kişilere kiraya verir.

9) Faaliyet konuları ile ilgili üretim ve işletme tesisleri kurmak üzere yurt içi ve yurt dışı özel ve tüzel kişi ve firmalarla işbirliği yapar, ortaklık kurar ve faaliyete geçmesini sağlar.

10) Yurt içi ve yurt dışı firmalarla patent, lisans, teknik beceri ve benzeri anlaşmaları yapar, bilgi ve teknolojiyi mer’i mevzuata göre satar ve satın alır.

11) İşletme yönetimi, proje araştırma, fizibilite ve benzeri mühendislik hizmetlerini yapar ve yaptırır.

12) Çalışma konuları ile ilgili beceri kazandırma seminerleri ve kurslar düzenler veya düzenletir.

Hem bitkisel hem hayvansal üretimde bulunan TİGEM toplam 330.000 hektar araziye, binlerce ton sertifikalı tohuma ve ayrıca ata tohumlara sahip bir kuruluştur.

Bazı ata tohumlar; Düzce sivri biber, terme acı uzun biber, tokat dolma biber, Hatay acı biber, Ceylanpınar isotu, falkon köy domatesi, terme yerli domates, terme sırık hıyarı, 10 dilim kavun, Ceylanpınar uzun patlıcan, Diyarbakır karpuz.

Safkan at, koyunculuk, keçicilik, sığırcılık, arıcılık, ceylan ve köpek yetiştiriciliği uygulamaları yapan onlarca işletmesi vardır. Üstelik bu hayvanları damızlık olarakta yetiştirip sperma almaktadır.

Damızlık yetiştirilern hayvanlar;

Sığır; jersey, limousin, simmental, Siyah alaca(holstein)

Koyun;  Anadolu merinosu, akkaraman, Bafra koyunu, ivesi koyunu, kıvırcık koyunu, malya koyunu, Polatlı koyunu, Türktahirova koyunu, mor karaman, Karacabey merinosu.

Keçi; Tiftik keçisi ve Halep keçisi.

Safkan arap atı yetiştiriciliği.

Asya ceylanı yetiştiriciliği.

Köpek; Kangal, Akbaş ve Çoban köpeği.

TİGEM korumaya aldığı gen kaynaklarımızla Türk tarımına hizmet etmeyi sürdürmekte ve bununla birlikte Türk tarımını geliştirmeye yönelik çalışmalarıyla hala hizmet vermektedir.